Normale bedrijfsrisico's

Met het gemeentelijke takenpakket is een begroting gemoeid met een uitgavenniveau primitieve begroting 2018 van € 84,5 miljoen op begrotingsbasis. Dit takenpakket is zeer divers en de mate van beïnvloedbaarheid c.q. de inhoudelijke en financiële beleidsruimte voor het gemeentebestuur verschilt per onderdeel. Uiteraard zijn aan de uitvoering van dit takenpakket risico’s verbonden, maar in samenhang met de andere genoemde pijlers van duurzaam financieel beleid zijn deze risico’s voor het bestaande takenpakket beheersbaar en goed te managen.

Hierna volgt een opsomming van de normale risico’s:

Garantstellingen
De gemeente Aalsmeer staat bij een aantal financiële instellingen garant voor hypothecaire leningen van woningbouwverenigingen. In totaal betreft het een bedrag van ruim € 20 miljoen. Het gaat hier om oude regelingen die niet onder de WSW vallen en op grond waarvan de gemeente borg staat voor leningen van de woningbouwcorporatie.
Voor GPA staat de gemeente Aalsmeer garant tot een bedrag van maximaal € 50 miljoen.
Met ingang van 1 juli 2015 is voor FC Aalsmeer een borgstelling verleend. De garantiestelling bedraagt op dit moment nog ruim € 135.000 voor de investering in een kantine.

Bouwleges
De inkomsten uit bouwleges worden bepaald door de bouwactiviteiten binnen de gemeente. De geraamde inkomsten voor bouwleges zijn gebaseerd op de meerjarige planning van bouwactiviteiten. De realisatie kan van de planning afwijken zodat de inkomsten in een jaar afwijken van de begrote inkomsten, zowel in positieve als negatieve zin.
In 2018 waren de inkomsten € 2,2 miljoen lager dan begroot. Dit wordt nader toegelicht in hoofdstuk 2.5.5. Maatschappelijk Vastgoed.

Bestemmingsplan- en handhavingsprocedures
De kans is altijd aanwezig dat de gemeente aangesproken wordt in het kader van bestemmingsplan- en handhavingsprocedures en dergelijke. De gemeente kan in dat geval te maken krijgen met bezwaren, rechtsprocedures en schade aansprakelijkstelling.

Economische ontwikkeling
De gemeentelijke inkomsten zijn afhankelijk van de economische ontwikkelingen. Een verandering in de economische ontwikkeling heeft via de uitkering uit het gemeentefonds, belastinginkomsten van bedrijven,   bouwleges, bouwgrondexploitaties en dividendinkomsten een effect op de begroting Aalsmeer.

Open einde regelingen
Onder de gemeentelijke taken valt een aantal regelingen met een open einde. Dat betekent dat de gemeente verplicht is om in middelen te voorzien als mensen hier wettelijk recht op hebben, ook al staan hier beperkte inkomsten tegenover. In de begroting wordt jaarlijks een inschatting gemaakt van de benodigde middelen.

Gemeentefonds
Met een omvang van afgerond € 31,2 miljoen is de uitkering gemeentefonds verreweg het belangrijkste structurele algemene dekkingsmiddel van de gemeente. De hoogte en ontwikkeling van de uitkering gemeentefonds wordt bepaald via de ontwikkelingen van de Rijksbegroting (samen trap op trap af) en is voor gemeenten niet beïnvloedbaar. In de bestaande meerjarenramingen van het rijk is een oplopende "opschalingskorting" tot en met 2025 opgenomen. Dit is een efficiency korting die op voorhand het gemeentefonds kort uitgaande van voordelen die gemeenten door schaalvergroting zouden kunnen verkrijgen. Naast de omvang van het gemeentefonds is ook de verdeling van belang. Periodiek worden delen van het Gemeentefonds herijkt.

Beheer Burgemeester Kasteleinweg (oude N201, nu N196)
De Provincie Noord-Holland (PNH)  heeft het dagelijks onderhoud van de N196 per 1 april 2016 overgedragen. De status van provinciale weg is daarmee komen te vervallen.  Het definitieve eigendom van de weg wordt overgedragen, nadat de herinrichting van de weg en de aanleg van de busbaan hebben plaatsgevonden (verwachting 2020 gereed). De busbaan blijft in eigendom en beheer van de PNH. De  bijdrage van PNH aan de gemeente Aalsmeer, voor het  achterstallig onderhoud  bedraagt € 875.000 en dit bedrag is in 2016 uitbetaald. Aan dit bedrag zijn voorwaarden verbonden over het bestedingsdoel.

De tijdelijke onderhoudskosten tot aan de afronding van de herinrichting van de Burgemeester Kasteleinweg, zijn opgenomen binnen de totale kosten van deze herinrichting. Op  7 juli 2016 is voor het totale project inclusief het beheer en onderhoud tot en met de herinrichting een totaal krediet van € 5,1 miljoen ter beschikking gesteld. De planning was toen dat de werkzaamheden in 2018 zouden starten en in 2020 zouden worden afgerond.
In het najaar van 2018 heeft afstemming met de verschillende partijen plaatsgevonden en is de planning van de uitvoering geactualiseerd. Bij de Najaarsrapportage 2018 is het krediet opgehoogd met € 380.000 in verband met extra kosten die bij de kredietverlening niet waren voorzien. De planning van de uitvoering is geactualiseerd naar de periode 2019-2021.

De structurele onderhoudskosten van de nieuw ingerichte Burgemeester Kasteleinweg moeten in de meerjarenbegroting vanaf 2021 worden ingepast.

Dividenden
Er worden diverse dividend uitkeringen ontvangen. Het merendeel is afkomstig van Eneco en Stedin. Meer informatie over de uitkeringen staat opgenomen in de paragraaf Verbonden Partijen.

Vennootschapsbelasting gemeenten
Op basis van de verrichte analyse is in 2017 het standpunt ingenomen dat geen sprake is van vennootschapsbelastingplichtige activiteiten over het boekjaar 2016. Om de risico’s te beheren is afstemming gezocht met de belastingdienst over het cluster “grondbedrijf” inclusief de grondbeheercomplex Greenpark Aalsmeer.
De gesprekken hebben inmiddels plaatsgevonden. De belastingdienst heeft aangegeven akkoord te zijn  met de gehanteerde systematiek voor de fiscale uitwerking van het cluster Grondbedrijf. Ook zijn zij van mening dat het grondbeheercomplex Greenpark Aalsmeer niet vennootschapsbelastingplichtig is.
We zijn nog in afwachting van schriftelijke bevestiging van de belastingdienst.

De belastingdienst heeft de gemeente Aalsmeer uitstel verleend tot 1 maart 2019 om VPB-aangifte te doen over het boekjaar 2016. Verder uitstel is niet mogelijk, dus moet er een aangifte 2016 gedaan worden, vooruitlopend op de schriftelijke bevestiging Grondbedrijf en grondbeheercomplex Greenpark Aalsmeer.
De ontwikkelingen rondom de belastingplicht voor afvalopbrengsten en reclame-inkomsten zijn aanleiding om het ingenomen standpunt van 2017  bij te stellen. Voor wat betreft afval ontvangt de gemeente Aalsmeer slechts bedragen van Nedvang, welk vooralsnog buiten de heffing gehouden.
De ontwikkelingen rondom de reclame-inkomsten geven ons aanleiding deze mee te nemen in de aangifte VPB 2016. Bij ontvangst van de definitieve aanslag van de belastingdienst zijn we voornemens bezwaar te maken. Zo voorkomen we ongewenste boetes/belastingrentes.
De aangifte VPB-2017 moet voor 30 april 2019 gedaan zijn en die van 2018 voor 1 juni 2019.
Ook voor deze jaren nemen we een voorlopige VPB-last op om boete/belastingrentes te voorkomen.

Actualisering van reeds bestaande en nieuwe bouwgrondexploitaties met een hoger opbrengstpotentieel hebben een directe invloed op een eventuele VPB last in de toekomst.

Uitbreiding taken RMC/Leerplicht
In 2018 zijn de taken van het RMC uitgebreid met de volgende doelgroepen en taken:

• Jongeren in een kwetsbare positie (uit het Praktijkonderwijs, speciaal Onderwijs en MBO2);
• Begeleiden van oud VSV-ers (jongeren die al eerder uitgevallen zijn, nog een keer benaderen);
• Nieuwe VSV-effectrapportage.

Tegelijkertijd is voor Aalsmeer en Amstelveen de Sluitende aanpak jongeren vastgesteld, waar de RMC samen met andere partners (m.n. het Werkplein) deel van uitmaakt. De Sluitende aanpak heeft als doel: geen enkele jongere thuis op de bank.
Voor de leerplicht is er administratieve ondersteuning voor 24 uur per week beschikbaar gesteld voor 2018 en 2019. Dit wordt begin 2019 geëvalueerd.

Landelijke herverdeling van rijksuitkering Onderwijs Achterstanden Beleid
Voorschoolse educatie (VE) is een wettelijke taak van de gemeente binnen het Gemeentelijk Onderwijs Achterstanden Beleid (GOAB). De huidige rijksuitkering GOAB 2018 bedraagt € 180.000. In 2019 wijzigen de Rijksmiddelen GOAB. De scenario’s van herverdeling variëren waarbij de uitkering voor Aalsmeer kan liggen tussen van € 64.000 en € 481.000. De herverdeling wordt gefaseerd ingevoerd in de periode 2019-2021. Bij een afname van het budget tot € 64.000 en handhaving van het huidige aantal kindplaatsen VE leidt dit tot een begrotingstekort van maximaal € 116.000 in 2019. De hoogte van de OAB uitkering 2019 is € 163.453. Daarmee is er voor 2019 geen tekort op het budget voor het realiseren van het benodigd aantal kindplaatsen Voorschoolse Educatie.
De afgelopen periode zijn op ambtelijk niveau en door de wethouders Onderwijs gesprekken gevoerd met het VNG en het ministerie van Onderwijs over de negatieve gevolgen voor het beleid in geval van een korting van de middelen GOAB.
In het nieuwe budget GOAB  is ook een nieuwe taak opgenomen: uitbreiding van Voorschoolse educatie van 10 naar 16 uur VE in 2020. Uitbreiding van het aantal uren VE vraagt voorbereidingen in 2019 t.a.v. huisvesting, bedrijfsvoering en scholing van personeel in de VE-kinderopvang. Het Rijk vraagt de gemeenten hierin te investeren vanuit de middelen GOAB 2019. De beschikbare middelen zijn in 2019 toereikend voor de uitvoering van het afgesproken beleid.  

Peuterarrangementen
In het kader van bestuurlijke afspraken tussen het Rijk en de VNG ontvangt de gemeente een decentrale uitkering ‘voorschoolse voorzieningen’. Deze decentralisatie uitkering (DU) is bestemd voor het vergroten van de deelname van peuters (2,5 – 4 jaar) aan een voorschoolse voorziening wanneer de ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag. In 2018 is het aanbod voor deze doelgroep – de Peuterarrangementen- in Aalsmeer uitgebreid. Vanwege nieuwe landelijke cijfers over het non-bereik van peuters is er een risico is dat voorgenomen toename van het landelijk budget 2019-2021 wordt gekort of bevroren op het peil 2018. De beoogde uitbreiding 2019 is in 2018 in Aalsmeer al versneld ingevoerd met het aangaan van verplichtingen. Het beschikbare budget is toereikend voor het realiseren van het niveau kindplaatsen 2018. In 2019 wordt het aantal kindplaatsen niet verder uitgebreid.

Humanitas thuisadministratie
Medio 2017 is een subsidie van € 20.000 toegekend aan Humanitas Thuisadministratie voor het aanstellen van een betaalde coördinator voor de periode januari 2018-juli 2019. In de loop van 2019 vindt een evaluatie plaats.

Leges reisdocumenten en rijbewijzen
Vanaf 2019 loopt het aantal te verstrekken reisdocumenten drastisch terug. Dit wordt veroorzaakt doordat de maximale geldigheidsduur van reisdocumenten per 2014 van 5 naar 10 jaar is gegaan. Vanaf 2024 wordt weer een toename van het aantal verstrekkingen verwacht.
Voor rijbewijzen valt voor 2019 een lichte toename van het aantal te verstrekken documenten te zien.

Overige ontwikkelingen burgerzaken
Het juist vaststellen van de identiteit is een belangrijke taak die vanuit de centrale overheid aan Burgerzaken is toebedeeld en waar steeds meer de nadruk op komt te liggen. Een andere wettelijke taak is het voorkomen en opsporen van adresfraude. Door op deze taken sterk in te zetten wordt (identiteit) fraude en verstrekking van een foutieve digitale identiteit zoveel mogelijk voorkomen en/of bestreden.
Door invoering van de Registratie Eerste Verblijf Adres (REVA)  en door de economische groei in de MRA regio is sprake van een sterke toename van het aantal (her)vestigingen vanuit het buitenland. Dit heeft tot gevolg dat ook het aantal identiteitsvaststellingen en adresonderzoeken in front- en backoffice stijgt. Het verstrekken van producten zoals reisdocumenten,  uittreksels, Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) en op termijn ook van rijbewijzen neemt drastisch af. Door deze ontwikkelingen verandert vanaf 2019 de corebusiness van Burgerzaken. De dienstverlening vanuit de klassieke frontoffice en de daarbij horende dekking door leges gaat sterk teruglopen. De backoffice daarentegen krijgt naar verwachting een forse extra workload krijgen. De ontwikkelingen op dit terrein en de te nemen -organisatorische- stappen worden nauwlettend gevolgd.

Prestatiegericht financieren Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (ODNZKG)
Sinds 2013 is de gemeente verplicht een aantal uitvoeringstaken op het gebied van de wet Milieubeheer uit te laten voeren door de Omgevingsdienst. De Omgevingsdienst (Omgevingsdienst Noordzeekanaal gebied) is een Gemeenschappelijke Regeling. Jaarlijks wordt een dienstverleningsovereenkomst (DVO) met de ODNZKG afgesloten. De ODNZKG bereidt een nieuwe wijze van financiering van haar taken voor (prestatiegericht financieren).
Verwacht wordt dat de jaarlijkse bijdrage aan de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (ONNZKG), als gevolg van de invoering van het prestatie gericht financieren, met 17,72 % zal gaan stijgen van €188.187 naar €221.519 (+ € 33.332). Voor juni 2019 zal hier de formele besluitvorming bij de Omgevingsdienst over plaatsvinden. Dit zal ook van invloed zijn op het lopende begrotingsjaar 2019. Afhankelijk van het moment van besluitvorming zal hier bij één van de P&C-momenten aandacht aan worden besteed.

Wet meldplicht datalekken
Vanaf 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) ofwel de Europese privacy verordening in werking getreden. Vanaf dat moment zijn de privacyregels verder aangescherpt. Dit betekent dat organisaties meer verplichtingen hebben gekregen en dat betrokkenen (inwoners, klanten, medewerkersetc.) meer rechten hebben. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) kan hoge boetes tot een maximum van € 20 miljoen of 4% van de wereldwijde omzet opleggen in geval van overtreding van de regels (denk bijvoorbeeld aan datalekken) met betrekking tot de omgang met persoonsgegevens.

BTW
Het recht op vooraftrek van BTW die aan gemeente in rekening is gebracht over de kosten die toerekenbaar zijn aan het ter beschikking stellen van sportaccommodaties vervalt ingaande 2019. De rijksoverheid compenseert gemeenten voor dit nadeel via de nieuwe specifieke-uitkering Sport. Gemeenten zullen om in aanmerking te kunnen komen vóór 1 april 2019 een aanvraag moeten indienen waarbij zij alle BTW belaste kosten in kaart brengen. De kosten die voor compensatie in aanmerking komen betreffen uitsluitend kosten die vanaf 1 januari 2019 gemaakt zijn. Of dit voldoende is en voor welke projecten Aalsmeer een beroep moet gaan doen op deze compensatie is nog onduidelijk.

In de gevallen dat de gemeente gebouwen en accommodaties BTW belast verhuurt is BTW op verbouwingskosten terug te vorderen. Voorwaarde hierbij is dat de verhuur gedurende de herzieningstermijn voor 90% belast plaatsvindt. De herzieningstermijn varieert afhankelijk van de aard van de verbouwing tussen de 1 en 10 jaar. Indien deze BTW belaste verhuur in de werkelijkheid minder mogelijk blijkt, bestaat er een risico dat eerder teruggevorderde BTW moet worden terugbetaald.

Benodigde risicobuffer normale bedrijfsrisico’s
Er is geen objectieve maatstaf voor het bepalen van de omvang van een incidentele buffer voor de structurele bedrijfsrisico's (m.n. gemeentefonds, beheer en onderhoud van de openbare ruimte en decentralisaties). Conform bestaand beleid wordt bij de berekening van de weerstandsratio voor normale bedrijfsvoeringsrisico's rekening gehouden met een bedrag corresponderend met 5% van het uitgaven totaal van de gemeente, overeenkomend met € 4,2 miljoen.